روانشناسی تجربی

سال انتشار "فسیکو فیزیک" فیخنر بر می گردد پس از گذشت 146 سال توانسته است از آن مراحل ابتدایی پا فراتر گذاشته و وسایلی تخصصی در اختیار متخصصین قرار دهد. تا امر شناخت افراد و طبقه بندی و راهنمایی حرفه ای آنان با توجه به استعداد و شایستگی انجام مسؤلیت های مورد نظر به سهولت و موفقیت هر چه بیشتر صورت پذیرد.

گر چه روانشناسی آزمایشی در مقایسه با سایر علوم تاریخچۀ کوتاه تری دارد و هنوز مراحل نوزادی خود را در این مدت سپری می کند ولی روشهای آزمایشی که مطرح می کند در طبقه بندی افراد از لحاظ دقت ،هوش ، شنوایی  ، بینایی ،و.... مفید و مؤثر است.

اگر در آن زمان قلمرو روانشناسی آزمایشی محدود به موضوع هایی نظیر احساس و ادراک ، یادگیری و حافظه بود امروزه وضعیت کاملا ً تغییر کرده است و قلمرو پژوهش در روانشناسی آزمایشی بسیاری از موضوعهای روانشناختی نظیر روانشناسی اجتماعی ،روانشناسی محیط و غیره را در برمیگیرد.

کلیات روانشناسی تجربی:

 تعریف روانشناسی : بررسی علمی رفتار و فرایند های ذهنی

تعریف روانشناسی تجربی

کاربرد روش آزمایشگاهی در مطالعۀ رفتار و فرایند های ذهنی.

محاسن روش تجربی

1- نتایج به صورت عینی ،ملموس و قابل مشاهده بیان می شود

2- محرک ها و عوامل تحت کنترل  آزمایشگر است

3- آزمایشگر می تواند متغیرهای مزاحم را حذف یا کنترل کرده و اثر آنها را بر روی آزمودنی بررسی کند

4- یکی از امتیازات مهم روش تجربی تکرار پذیری آن است

5- آزمایشگر می تواند نتایج بدست آمده را به سایر موارد تعمیم دهد

6- تکرار پذیر است

 معایب روش تجربی

1- روانشناسی تجربی ، جزیی را فدای کل می کند

2- روانشناسی تجربی ، کل را فدای جزء می کند

3- روانشناسی تجربی ، ذهنیت را فدای عینیت می کند

4- زمان بر و هزینه بر است

5- ایجاد شرایط کاملا ً طبیعی در محیط آزمایشگاه مشکل است

6- بعضی از آزمایشات با شأن انسان مغایرت دارد

7- تعمیم نتایج بدست آمده از حیوانات بر روی انسن ها مشکل است

8- در بعضی اوقات ذهنیت فرد آزمایشگر در نتیجه گیری تأثیر دارد

9- شرایط آزمایش ثابت نمی ماند

10- محیط طبیعی با محیط آزمایش فرق می کند

11- وجود تفاوتهای فردی

12- تغییرات فیزیولوژیک مانند گرسنگی ، تشنگی ، فشار خون می تواند در نتایج آزمایش مؤثر باشد

روش مشاهده در روانشناسی تجربی

روش مشاهده یکی از روش های تحقیق در روانشناسی تجربی است که به دو صورت انجام میشود :

الف : مشاهده ساده و طبیعی که انسان آنرا در شرایط کاملا ً واقعی و عادی و بدون هیچ گونه دخالت در عوامل مؤثر انجام می دهد.

ب : مشاهده منظم که قبلا ًزمینه ای برای مطالعه رفتار فرد صورت می گیرد این زمینه ها تجارب روزمره می باشند.

در روش آزمایشی چهار مرحله طی می شود:

1- مشاهده : درک وقایع و روابط پدیده ها به کمک حواس پنج گانه و یا به کمک ابزارهایی که بر دقت و توانایی حواس می افزایند.

یکی از اصلی ترین و محوری ترین امر در آزمایشات ،مشاهدۀ دقیق آن است و ثبت آن در حالیکه ذهنیت آزمایشگر در ثبت و ضبط آزمایش دخیل نیست.

در روش آزمایشی دو چیز باید در نظر گرفته شود :

الف : هنر اخذ وقایع از طریق مشاهدۀ دقیق

ب  : هنر بکار بردن این وقایع به کمک استدلال های تجربی ، جهت دستیابی به شناخت قوانین پدیده ها

عواملی که نتایج تحقیق را دگرگون می سازد :

الف : تعصبات و تمایلات و سو گیری مشاهده گر که به صورت خود آگاه و ناخود آگاه بر اطلاعات اثر می گذارد.

ب : ویژگیهای فردی مشاهده گر از جمله آنها دانایی و دقت مشاهده گر که اعتبار اطلاعات جمع آوری شده را بالا می برد.

ج : عواملی که مشاهده گر را متأثر می کند : وجود شرایط نامساعد اجتماعی.

فرهنگی ، اقتصادی ، و جغرافیایی که می توانند در نتایج بدست آمده از مشاهده اثر بگذارند.

ویژگی مشاهده

الف: نباید مشاهده با آنچه که در ذهن بوده ، تداخل پیدا کند زیرا عینیت مشاهده از بین می رود.

ب: مشاهده گر باید امین بوده و تمام آنچه که مشاهده می کند بدون دخل و تصرف تفسیر و تبین کند.

ج: مشاهدات بدون سوگیری و دخل و تصرف بیان شود.

د:  مشاهده باید دقیق و طولانی و در فواصل زمانی منظم و یکسان ثبت شود.

ه : مشاهدۀ رفتار انسانی با دیگر موجودات متفاوت است چون انسان با دیده شدن رفتارش تغییر می کند و باید به صورت غیر محسوس باشد.

2- ارایۀ فرضیه : رابطه ای که بین متغیرها فرض می شود که یا از روی مشاهدات بدست می آید و یا از یک نظریۀ موجود استخراج می شود.

3- آزمایش : محقق فرضیۀ خود را مورد آزمایش قرار داده تا درست بودن یا درست نبودن آن معلوم شود.

4- تنظیم و طبقه بندی نتایج آزمایش که با فنون آماری صورت میگیرد.